ผู้สูงวัยกับภัยออนไลน์

ช่วงเดือนที่ผ่านมา ได้ร่วมประชุมเสวนากับผู้นำชุมชน ซึ่งจะมีผู้สูงวัย ชายหญิง มีทั้งชาวบ้าน นักวิชาการอดีตข้าราชการ โดยมาร่วมแลกเปลี่ยนเรียนรู้ รวมถึงพูดคุยและสอบถามปัญหาการดำรงชีวิต หนึ่งในข้อคำถามที่หยิบยกขึ้นมาก็คือ ภัยหลากหลายรูปแบบบนโลกออนไลน์ที่มีต่อผู้สูงวัย ผ่านสื่อสังคมออนไลน์ ไม่ว่าจะเป็นไลน์ หรือเฟซบุ๊ก แม้ว่าที่ผ่านมา ผู้สูงวัยส่วนใหญ่ก็ใช้โทรศัพท์มือถือหรือสมาร์ทโฟนเป็นจำนวนไม่น้อย แต่ส่วนใหญ่เป็นการติดต่อพูดคุย ส่งข่าวคราวกับลูกหลานในครอบครัวหรือกลุ่มเพื่อนฝูงเท่านั้น แต่ในปัจจุบัน เมื่อการสื่อสารมีความสะดวกมากขึ้น โทรศัพท์มือถือหรือสมาร์ทโฟนมีประสิทธิภาพสูงขึ้นรวมถึงราคาถูกลง ค่าบริการก็ลดลง ประการสำคัญโซเชียลมีเดียโดยเฉพาะเฟซบุ๊กมีการพัฒนาในการแสดงข้อมูลต่างๆ ทั้งในแบบสาธารณะและกลุ่มสนใจต่างๆ ทำให้โลกของการสื่อสารเปิดกว้างมากขึ้น จากเฉพาะแค่คนในครอบครัว เฟซบุ๊กจะพาผู้สูงวัยไปพบกับคนใหม่ที่ไม่รู้จักกันมาก่อน 

จากการที่ผู้สูงวัยใช้เวลาส่วนใหญ่หันมาเล่นอินเทอร์เน็ตนับเป็นจำนวนที่มากขึ้น จากการเสวนาสอบถามพบว่า ผู้สูงวัย ไม่ว่าชายหรือหญิงล้วนประสบปัญหาที่เป็นผลกระทบจากโซเชียลมีเดียน้อยบ้างมากบ้างแตกต่างกันไป เพราะเฟซบุ๊กจะพาผู้สูงวัยไปพบกับคนใหม่ที่ไม่รู้จักกันมาก่อน หรืออาจจะเคยรู้จักกันมาบ้าง รวมถึงสามารถเข้าถึงกลุ่มต่างๆ บนโลกออนไลน์ที่ผู้สูงวัยสนใจ เช่น การท่องเที่ยว การปลูกต้นไม้ การถ่ายภาพ การทำบุญ หรืออื่นๆ ที่เป็นเรื่องสุ่มเสี่ยงต่างๆ ที่กลุ่มมิจฉาชีพ จ้องที่จะเข้ามาตีสนิทเพื่อประสงค์ร้ายไม่ว่าจะเป็นการหลอกลวงเอาข้อมูลส่วนตัว การหลอกให้รักหลง การหลอกขายของ การหลอกชักจูงร่วมลงทุน การหลอกเปิดร้านขายของออนไลน์ การหลอกกดรับออเดอร์ และอื่นๆอีกมาก 

ซึ่งคณะทำงานได้ร่วมกันพิสูจน์ โดยทำตัวเป็นเหยื่อ เข้าไปยังกลุ่มต่างๆบน Facebook เพื่อตรวจสอบ ได้พบถึงกระบวนการ การรุกล้ำ การประชิดเหยื่อ ทำให้ได้เห็นถึงขั้นตอนของมิจฉาชีพที่ใช้กับเหยื่อ โดยมิจฉาชีพจะพาเหยื่อออกจาก Facebook ไปสู่ ไลน์ เพื่อปฏิบัติการในรูปแบบต่างๆ เพื่อให้เหยื่อทำตาม  คณะทำงานจึงได้ร่วมกันวิเคราะห์ รวมถึงหาแนวทางป้องกันให้แก่ผู้สูงวัยทั้งชายหญิงได้ใช้เป็นข้อมูลในการพิจารณา

ปฏิเสธไม่ได้เลยว่าในโลกปัจจุบันมีร้านค้าออนไลน์มากมายไม่ว่าจะเป็น eBay, amazon รวมถึงแบรนด์ติดตลาดบ้านเราไม่ว่าจะเป็น Lazada, Shopee, KAIDEE, TARAD.com, PantipMarket ของเครือพันทิพย์ ซึ่งแพลตฟอร์มเหล่านี้ เป็นกลุ่มร้านค้าขายที่มีระบบ มีความถูกต้อง เป็นจริง มีตัวตน แต่ก็มีกลุ่มมิจฉาชีพ กลุ่มแสวงหาผลประโยชน์  กลุ่มที่แอบแฝง ทำเลียนแบบ รอเหยื่อ

กรณีชักชวนหลอกเปิดร้านค้าออนไลน์ โดยจะอ้างแพลตฟอร์มร้านค้าออนไลน์ดังๆ อย่างเช่น Shopee ตามภาพด้านล่าง

ซึ่งเว็บไซต์ https//thshop.vip นี้เป็นเว็บที่น่าสงสัย ในหลายๆประการ
1.อ้างว่าเป็นของ Shopee ซึ่ง Shopee ไทยจะเป็น https://shopee.co.th/ หรือสำนักงานที่ประเทศจีนก็จะเป็น https://shopee.cn/
2.สินค้า ในร้าน มีน้อย ไม่หลากหลาย อีกทั้งการวางสินค้า ไม่ตรงหมวดหมู่
3.สินค้า มีราคาแพงจากการเทียบกับ amazon หรือ eBay
4.ไม่มีช่องทางติดต่อผ่าน social media
5.เว็บไซต์โดเมน .vip พึ่งให้บริการในไม่กี่ปีที่ผ่านมา แต่ Shopee ทั้งโดเมน .co.th และโดเมน .cn มีมาตั้งแต่ปี พ.ศ. 2558

ซึ่ง https://webparanoid.com/en/check-website/thshop.vip ได้ให้ข้อสังเกตไว้ว่า 

Thshop.vip ไม่มีโซเชียลมีเดีย ไม่มีช่องทางติดต่อ ไม่มีสถิติผู้ใช้ หรือเข้าเยี่ยมชม แนะนำควรหลีกเลี่ยง

จากการได้พูดคุยกันหลายคนก็สงสัยว่าการหลอกลวงนั้นมาด้วยวิธีการใด 

กลลวงของมิจฉาชีพที่มีต่อผู้สูงวัยชายและหญิงจะมีลักษณะคล้ายๆกัน ก็เป็นรูปแบบหลอกรักลวงพราง คุยหวานให้ตายใจ พูดถึงการสร้างอนาคตร่วมกัน โดยใช้วลีเด็ดว่า "ไม่คิดที่จะสร้างอะไรด้วยกันเพื่อนอนาคตเหรอ" หรือ  "ถ้าพี่ทำให้น้องมั่นใจได้ จะทำอะไรน้องก็ยอมทั้งนั้นแหละค่ะ"   จนผู้สูงวัยชายและหญิงคล้อยตาม ก็จะพูดในลักษณะชวนลงทุน ไม่ว่าจะสร้างร้านค้าออนไลน์ หรือซื้อหุ้น หรือเงินสกุลดิจิทัล แม้กระทั่งชวนให้ช่วยกดรับออเดอร์ ดังภาพด้านล่าง

นับได้ว่าเป็นอีกภัยสังคมที่มุ่งทำร้าย คุกคามผู้สูงอายุ (ซึ่งจริงๆก็แทบจะทุกช่วงวัย) การจะปกป้องผู้สูงวัยในชุมชนให้ปลอดภัยจากการคุกคามของมิจฉาชีพที่แฝงอยู่บนโลกออนไลน์ ต้องมาจากความพร้อมของครอบครัว ของหน่วยงานราชการ รวมถึงการให้ความรู้ที่ทันต่อเทคโนโลยีดิจิทัลที่พัฒนาเปลี่ยนไป รวมถึงกลวิธี หรือความเสี่ยงใดๆที่มิจฉาชีพจะนำมาใช้ด้วย